SAMAN NEZLESİ NEDİR?
Saman
nezlesi tanımı yanlış isimlendirilmektedir. Çünkü saman bu olaya neden
olmaz. Hastalık; akan / kaşınan burun ve göz, hapşırma, boğaz kaşıntısı
ve burun, boğazda çok miktarda akıntıdan oluşmaktadır. Havayla solunan
parçaçıklara karşı gelişen allerji buna neden olmaktadır.
Yaz
gribi ise bilinen grip (Virüs enfeksiyonları) den farklıdır, gribin
aksine saman nezlesi gibi havadaki parçaçıklara karşı gelişen bir
alerjidir. Saman nezlesi ve yaz gribi tıp dilinde allerjik rinit olarak
bilinen durum için kullanılan yaygın isimlerdir. (Rinit, burun
iltihabıdır.)
Her
yıl çok sayıda insan allerjik rinite yakalanmaktadır. Bazıları çok
hafif atlatırken bazıları için çok ağır geçmekte, işlerini engellemekte
ve yaşam kalitesini bozmaktadır.
ALLERJİNİN NEDENİ NEDİR?
Bir
bitki veya hayvana ait bir parçaçık vücüda girerse (gözü kaplayan
zardan, burun veya boğazdan) bu istilayı önlemek amacıyla bağışıklık
sistemine ait bir yanıt gelişir. Normal şartlar altında bu yararlı,
doğal bir korunmadır. Bununla birlikte bazı kişiler bir takım maddelere
karşı aşırı reaksiyon göstermektedir. Bu maddelere allerjen, kişilere
ise allerjik denilmektedir. Bu olay ailevi olarak görülme eğilimi
göstermektedir.
Allerjenler
vücudu antikor yapmak üzere uyarırlar. Bunlar daha sonra allerjenlerle
birleşerek, vücudda bu şekilde istenmeyen etkilere yol açan bazı
kimyasal maddelerin salgılamasına neden olurlar. Histamin bunlar içinde
en iyi bilinen kimyasal maddedir. Bu madde burun zarlarının şişmesine,
kaşıntıya, tahrişe ve aşırı miktarda sümük oluşmasına neden olur.
HANGİ ALLERJENLER RİNİT YAPAR?
Havada
taşınabilecek kadar küçük ve hafif olan hayvan ve bitki proteinleri
gözümüz burnumuz ve boğazımızdaki zarlar üzerinde birikirler. Polenler,
mantar sporları, hayvan tüyleri ve ev tozu bu parçaçıkların en sık
rastlananlarındandır.
HANGİ POLENLER SORUN OLUR?
İlkbaharın
erken dönemlerinde saman nezlesine polenler yada çevrede sıklıkla
rastlanan ağaçlar neden olmaktadır. İlkbaharın geç dönemlerinde ise
polenler çayırlardan kaynaklanmaktadır. Renkli süs bitkileri nadir
olarak allerjiye neden olmaktadır. Çünkü onların polenleri havayla
taşınamayacak kadar ağırdır. Bu bitkilerin polenleri bir yerden bir yere
böcekler tarafından taşınmaktadır. (arılar, kelebekler)
Bazı
bitkiler ise Ağustosun sonunda polen vermeye başlarlar. Bu eylül ayı
boyunca devam eder. Kimi zaman ekim ayına kadar veya ilk soğuklara kadar
polen verdiği olur.
MANTAR NEDİR?
Mantarlar
ekmeği küflendiren, meyvaların bozulmasına neden olan küflerdir. Aynı
zamanda kuru yapraklarda, çayırlarda, samanda, tohumlarda diğer bitki ve
toprakta da bulunurlar. Soğuğa dirençli oldukları için allerji sorunu
uzundur ve karın toprağı kapattığı dönemler dışında tüm bir yıl sporları
havada bulunur.
Ev
içinde mantarlar ev bitkilerinde ve onların saksı toprağında yaşar.
Bodrum katları ve çamaşır odaları gibi nemli yerlerin yanı sıra peynirde
ve mayalanmış içkilerde de bulunurlar.
TÜM YIL BOYUNCA SAMAN NEZLESİ NASIL DEĞİŞİR?
Allerjenler
hayvan artıkları (kediler, köpekler, atlar, yün) kozmetik malzemeler,
mantarlar, yiyecekler ve ev tozlarıda dahil olmak üzere bütün yıl
boyunca bulunurlar. Ev tozu, mobilyalardan dökülen selülozdan,
mantardan, ev hayvanlarında dökülen artıklardan ve böcek parçalarından
oluşan karmaşık bir yapıdır. Allerji kışın sıcak hava sistemlerinin
açılmasıyla ev tozunun etkisi altında artmaktadır.
ALLERJİ ZARARLI OLABİLİR Mİ?
Allerjik
kişilerin soğuk algınlığına, sinüs enfeksiyonu ve kulak
enfeksiyonlarına olan hassasiyetleri artmıştır. Bu hastalık onları
allerjisi olmayan insanlardan daha fazla rahatsız edebilir. Hatta bazen
daha ağır olarak bu kişilerde astım gelişebilir.
SİZ NE YAPABİLİRSİNİZ?
İdeal
olarak allerjinizin oluştuğu yerden uzakta yaşamayı seçebilirsiniz.
Örneğin sadece deniz havası teneffüs edebileceğiniz bir yerde veya
hiçbir şeyin yaşamayacağı kadar kuru bir iklimde yaşamanıza devam
edebilirsiniz. Ne yazık ki bu ideal uygulama nadiren yapılabilir. Ancak
aşağıda sıralanan kendi kendinize yardım önerileri denemeye değerdir.
1. Çimleri keserken veya ev temizliği yaparken polen maskesi takın. (birçok eczaneden temin edilebilir)
2. Isıtma ve havalandırma sistemlerindeki filtreleri aylık olarak değiştirin yada bir hava temizleme aygıtı kullanmaya başlayın.
3. Polenlerin çok yoğun olduğu dönemlerde kapıları ve pencereleri kapalı tutun.
4. Evde bulunan bitki ve hayvanlardan uzak durun.
5. Kuş tüyü yastıkları, yün battaniye ve yün örtüleri pamuk veya sentetik maddeden yapılmış olanlarla değiştirin.
6. Gerekli olduğunda yeterince antihistaminik ve dekonjestan kullanın.
7. Yatağınızın
baş tarafı yukarı kaldırılmış bir şekilde uyuyun. Bunun için
yatağınızın baş tarafındaki ayakların altına birer tuğla koyabilirsiniz.
8. Genel sağlık kurallarına uyun.
-
- Hergün egzerzis yapın.
- Sigarayı bırakın ve diğer hava kirliliğine neden olan şeylerden uzak durun.
- Dengeli beslenin karbonhitratları aza indirin.
- Dietinizi vitaminler ve özelliklede C vitaminiyle destekleyin.
10. Doktorunuzun tavsiyelerine uyun
Kış
aylarında iyi bir nemlendirici kullanın. Çünkü kuru ev içi havası
birçok allerjik kişinin kötüleşmesine neden olmaktadır. Ancak
nemlendiricide mantar üreme şansına da dikkat edin.
DOKTORUNUZ SİZİN İÇİN NE YAPABİLİR?
Kulak
Burun Boğaz uzmanınız tam bir kulak, burun, boğaz, baş ve boyun
muayenesi yapacaktır. Dikkatli bir değerlendirme sonucunda doktorunuz
şikayetlerinize herhangi bir enfeksiyonun yada yapısal bir bozukluğun
yol açıp açmadığına ve bunlara yönelik uygun tedaviye karar verecektir.
Allerji
tedavisinde bir çok ilaçtan yararlanılmaktadır ve dokturunuz bunlar
arasından size en uygun olanını seçecektir. Bunlar arasında
antihistaminikler, dekonjestanlar, kromolin ve kortizonlu ilaçlar
vardır. Şüphelenilen bir allerjinin medikal tedavisi aynı zamanda çevre
kontrolü danışmalığınıda kapsamaktadır. Sonuç olarak detaylı bir hikaye
ve iyi bir muayeneden sonra doktorunuz hangi maddeye karşı allerjiniz
olduğunu tespit etmek için testler önerebilir.
Solunum
havasındaki allerjenlerin tek tedavisi spesifik olarak o allerjene
karşı antikor oluşturacak enjeksiyonlar yapmaktır. Bundan önce
hassasiyetinizin gerçek nedeni bulunmalıdır. Allerji araştırmaları ya
kan tahlili yada deri testi şeklindedir. Modern testler sadece hangi
maddeye karşı allerjiniz olduğu değil bu allerjinin düzeyi de ortaya
çıkmaktadır. Bu, eğer enjeksiyon gerekiyorsa başlanabilecek en yüksek
dozla başlayarak tedaviye cevabı en kısa zamanda almamızı sağlar.
Kaynak: Türk Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Vakfı (TKBBV)
